Mevlid in Kaynakçasında Yeni Bir Eserin İmkânı: ʿArfü t-Taʿrīf bi l-Mevlidi ş-Şerīf li bni l-Cezerī

Telif olunan bütün eserlerin kendilerine has bir kaynakçası, yazılmalarına imkân tanıyan entelektüel muhiti vardır. Yazıldığı devirden başlamak kaydıyla günümüze kadar etkilerini sürdüren Vesîletü’n-Necât da bu tespitten azade değildir. Süleyman Çelebi’den takriben iki sene önce Bursa’da Ahmedî tarafından kaleme alınan Mevlid, Kadı Darîr’in üç ciltten oluşan ve farklı siyer eserlerinden derleyerek telif ettiği Sîretü’n-Nebî’si Âşık Paşa’nın meşhur mesnevisi Garîb-nâme, evvelemirde Vesîletü’n-Necât’ın öncülü kaynakçasını oluşturan eserler olarak düşünülebilir. Özellikle vilâdet bahsi/bahri merkeze alındığında, arasındaki benzeşim oranının daha yüksek olduğu görülmüş, dolayısıyla ilgili ibtidasına en azından hız verdikleri anlaşılmıştır. Bu bilgilere ek bazı kaynaklarda büyük kıraat âlimi İbnü’l-Cezerî ʿArfü’t-Taʿrîf bi’l-Mevlidi’ş-Şerīf’in de kaynakçasına dâhil edildiği görülmüştür. İbnü’l-Cezerî’in araştırmamıza konu olan eseri, Mevlidü’n-Nebî, Vilâdetu Nebî, el-Mevlidü’l-Kebîr gibi isimler altında değerlendirilmiştir. Buradan hareketle biz çalışmamızda hem Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât’ı ile İbnü’l-Cezerî’nin bi’l-Mevlidi’ş-Şerīf eserlerinin muhteva karşılaştırmasına isimlerle zikredilen ʿArfü’t-Taʿrîf’in müellif hattından istinsah edilen nüshasına dayanarak öncül-ardıl ilişkisine odaklanmaya çalıştık. bağlamda on beş fasıldan kendi kaynakçası gözden geçirilmiş, tabakat, tezkire kitapları esas alınarak müellifin eserinin konumu tartışılmış nihayet Mevlid’i aralarındaki benzerlikler farklılıklar mümkün mertebe ortaya konulmuştur.